Dit wordt ook gedaan door het samen opnemen van persoonlijke patiëntinformatie in het EPD.

 

“Het wordt steeds duidelijker dat patiëntactivatie, oftewel het bewustmaken en voorbereiden van patiënten op hun rol in Samen Beslissen, een belangrijk onderdeel is binnen Samen Beslissen”, stelt Mirjam Garvelink, senior-onderzoeker en coördinator ‘Samen Beslissen in de praktijk’ bij St. Antonius. “Zo tonen verschillende onderzoeken aan dat er in de stappen 1 (introduceren van Samen Beslissen bij de patiënt) en 3 (bespreken van wensen en voorkeuren van de patiënt) nog veel winst te behalen valt. Het mooiste is het wanneer dit niet alleen vanuit de zorgverlener komt, maar de patiënt hier zelf ook een actieve rol in pakt, zelfs wanneer de zorgverlener het haakje niet geeft.” St. Antonius activeert patiënten in het algemeen met communicatiemiddelen en meer specifiek door het opnemen van voorkeuren (bij multipel myeloom) en doelen (bij diabetes) in het EPD.

Aanpak

Bewustwording en activatie door middel van communicatie, daar zet St. Antonius ziekenhuisbreed op in. Patiënten worden voorafgaand aan een consult, bij de afspraakbevestiging, geïnformeerd over Samen Beslissen en gevraagd zich goed voor te bereiden. St. Antonius moedigt hierbij het gebruik van Patient Reported Outcome Measures (PROMs) aan. “Patiënten kunnen in ons patiëntportaal PROM-vragenlijsten invullen, meestal gekoppeld aan een consult”, vertelt Garvelink. “Vaak wordt dit later in het behandeltraject herhaald. PROMs helpen patiënten meer inzicht te krijgen in hoe het met hen gaat en hoe ze zich voelen. We hebben daarnaast vragen toegevoegd over wat patiënten belangrijk vinden om te bespreken. Het draagt bij aan een gerichter en meer verdiepend gesprek in de spreekkamer.”

Met antwoorden op veelgestelde vragen op de website en een toegankelijk animatiefilmpje op de wachtkamerschermen duidt St. Antonius het belang van de PROMs voor de patiënt. Ook wordt er met posters en flyers in het hele ziekenhuis aandacht gevraagd voor Samen Beslissen, de PROMs en de rol van de patiënt.

Om persoonlijke informatie over doelen en wensen van de patiënt in het hele behandeltraject steeds centraal te stellen, zet St. Antonius het EPD in. Bij de aandoening multipel myeloom (beenmergkanker) bijvoorbeeld. Voorafgaand aan het goede gesprek vult de patiënt online vragen in over wat voor hem of haar belangrijk is in het leven, en wat voorkeuren zijn ten aanzien van de behandeling. Deze voorkeuren worden in het EPD opgenomen, bij de samenvatting over de patiënt én in de altijd zichtbare zijbalk. “Multipel myeloom is een ongeneeslijke ziekte waarbij patiënten onder andere vaak veel pijn hebben en vermoeid zijn”, legt Garvelink uit. “De laatste jaren zijn de behandelopties flink verbeterd, maar na een aantal maanden tot jaren slaat de behandeling niet meer aan en moet opnieuw een behandelbeslissing genomen worden. Daarbij is het natuurlijk heel belangrijk de behandeling zo goed mogelijk aan te sluiten bij wat iemand nog wenst.” Door persoonlijke voorkeuren mee te nemen binnen het EPD, zijn deze voor iedere betrokken zorgverlener inzichtelijk. Het maakt het makkelijker deze informatie steeds als uitgangspunt te nemen en zorgt overall voor meer oog voor de patiënt. Daarmee kunnen behandelbeslissingen meer worden aangesloten op de voorkeuren van patiënten.

Bij de aandoening diabetes wordt op eenzelfde manier gewerkt, maar dan met doelen. Binnen het EPD wordt onder het kopje ‘Behandeldoel’ ingevuld waar een patiënt aan wil werken. Deze doelen worden door de betreffende zorgverleners zelf uitgevraagd en aangevuld met informatie vanuit de PROMs. “Ook hier is het doel het behandeltraject zo goed mogelijk aan te laten sluiten bij wat voor een patiënt belangrijk is”, vertelt Garvelink. “Door de patiënt te activeren op zijn doelen en deze samen op te stellen, activeer je hem op het hele proces. Want doelen brengen keuzes met zich mee op het gebied van met name leefstijl, maar ook medicatie of insuline. Patiënten hebben bij de internist, de diëtist en de verpleegkundige vaak elk een eigen doel. Deze zorgverleners hebben nu met één blik in het EPD gelijk inzicht in waar een patiënt nog meer aan werkt. Zij kunnen er zo samen met de patiënt voor zorgen dat doelen en keuzes elkaar aanvullen en niet tegenstrijdig zijn.”

St. Antonius wil het opnemen van persoonlijke voorkeuren en doelen in het EPD de komende jaren breder in het ziekenhuis uitrollen. “Dit is voor nog veel meer aandoeningsgebieden een mooie kans om Samen Beslissen te bevorderen,” aldus Garvelink.

Instrumenten

Patiënten krijgen bij hun afspraakbevestiging een doorverwijzing naar een landingspagina op de site waar ze worden voorbereid op hun polibezoek, met specifiek aandacht voor Samen Beslissen en de drie goede vragen. Ook worden ze er doorverwezen naar een voorbereidingsfilm die hen stap voor stap op weg helpt. Verder vinden patiënten op de website antwoorden op veelgestelde vragen wat betreft de PROMS. In de wachtkamer van de betreffende disciplines wordt het belang van de vragenlijsten nog eens helder uitgelegd in een animatiefilmpje.

Bij de patiëntactivatie bij diabetes en multipel myeloom wordt het EPD gebruikt om Samen Beslissen te bevorderen. De informatie in het EPD wordt aangevuld vanuit de PROMs die patiënten kunnen invullen in het patiëntportaal.

Resultaten

Door de gerichte patiëntcommunicatie worden patiënten en zorgverleners meer bewust van Samen Beslissen. Garvelink: “Zorgverleners vinden Samen Beslissen van meerwaarde en doen hun best te achterhalen wat belangrijk is voor de patiënt. Toch worden nog niet alle stappen van Samen Beslissen ‘ervaren’ door patiënten. Het is daarom belangrijk te blijven zoeken naar passende oplossingen, zowel voor patiënten als zorgverleners. Hierbij wordt door zorgverleners groot belang gehecht aan het uitvragen van wat belangrijk is voor de patiënt en dit vast te leggen in het EPD, zoals in de voorbeelden bij multipel myeloom en diabetes.”

Bij multipel myeloom blijkt uit metingen dat het Samen Beslissen specifiek voor dit aandoeningsgebied is verbeterd. Er zijn audio opnames gemaakt van consulten en deze zijn gescoord met de OPTION5. Hieruit blijkt een toename van 28 punten op een schaal van 0 tot 100. Tegelijk is er naar verwachting meer winst te behalen, want hematologen sturen de vragenlijst nog vaak niet uit. Er loopt een onderzoek naar waarom dit is en hoe dit kan worden verbeterd.

Bij diabetes zijn de ervaringen positief. Patiënten vinden het heel prettig dat hun doelen worden uitgevraagd en centraal gezet; het sluit aan op een behoefte. Tegelijk geven ze aan het heel vanzelfsprekend te vinden. Garvelink: “Dat vind ik mooi, want het betekent dat patiënten ervan uitgaan dat hun doelen belangrijk zijn in het beslis- en behandelproces. Zo ver zijn we dus al.”

Stimulans

Grote stimulans in de aanpak is de koppeling met PROMs. Het geeft inzicht en helpt om de persoonlijke doelen, ervaringen, voorkeuren en wensen van een patiënt boven tafel te krijgen. Daarbij zet het vooraf goed nadenken over deze dingen, de patiënt in een actieve rol.

St. Antonius werkt bij de implementatie van Samen Beslissen met een brede werkgroep, bestaande uit artsen en verpleegkundigen uit verschillende disciplines, cliëntenraden en medewerkers van de afdelingen Waardegedreven Zorg, Kwaliteit & Veiligheid (beiden onderdeel van Waardegedreven Verbeteren) en Marketing & Communicatie. “Juist die brede werkgroep maakt dat implementatie, bijvoorbeeld op het gebied van patiëntactivatie, goed doordacht en grondig gebeurt.”

Belemmeringen

Bij multipel myeloom blijkt dat specialisten de vragenlijst na triage niet altijd uitsturen. Garvelink vermoedt dat dit te maken heeft met de timing. “Waarschijnlijk is het beter de vragenlijst rond voorkeuren uit te stellen tot iets later in het traject. De patiënt weet dan zelf meer van zijn aandoening en de verschillende vervolgopties in het behandelproces. Ook is er dan meer rust. Dat maakt het makkelijker een goed Samen Beslis-gesprek te voeren.” 

Tips

• Kijk binnen (digitale) zorgpaden waar Samen Beslissen een rol kan spelen. Kies hierin voor een vaste structuur zodat patiënten het gaan herkennen. Dat helpt in de activatie. (O ja, die drie goede vragen. O ja, even mijn doelen invullen voor het EPD.)
• Laat Samen Beslissen op zoveel mogelijk plekken terugkomen. Van de afspraakbevestiging tot posters in de gang, het EPD en het gesprek in de spreekkamer.
• Zet het EPD in als middel om Samen Beslissen zowel bij patiënt als arts meer tussen de oren te krijgen. Persoonlijke patiëntinformatie op een niet te missen plek zorgt ervoor dat zorgverleners niet opnieuw informatie hoeven te achterhalen (wat irritatie voorkomt) en draagt bij aan een completer beeld van de mens die je voor je hebt.

Kosten

Voor de communicatiemiddelen zijn kosten gemaakt. De animatie over vragenlijsten is gemaakt in Santeon-verband. Dat scheelt in de kosten. Aanpassing in het EPD is niet heel ingewikkeld of kostbaar. In het geval van St. Antonius viel dit onder de ontwikkeling van digitale zorgpaden waar al budget voor was gereserveerd.

Contact

Mirjam Garvelink, senior-onderzoeker en coördinator ‘Samen Beslissen in praktijk’ bij St. Antonius: m.garvelink@antoniusziekenhuis.nl.